Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Bijbelvertalingen en psalmberijmingen voor protestanten en katholieken, een keuzegids

 Jul 17, 2024    5 min read
blog

Zoeken naar bijbelteksten op internet is geen sinecure. Er zijn meerdere vertalingen beschikbaar en het is niet onbelangrijk te weten uit welke vertaling je gaat opzoeken.

Protestanten dwepen nog steeds met de Statenvertaling die op minstens vier verschillende websites wordt aangeboden. in de laatste twintig jaar is er een kleine explosie van nieuwe bijbelvertalingen gekomen, die zowel voor protestanten als katholieken bruikbaar zouden zijn. Die zijn allemaal te vinden op de website debijbel.nl van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap, al dan niet publiek beschikbaar.

Protestants/oecumenisch:

Het aanbod vanuit katholieke hoek is schraal, maar niet minder interessant. De Katholieke Bijbelstichting geeft op de website rkbijbel.nl de Willibrordvertaling uit, die je—met een leuke katholiek toets—kan lezen met de Latijnse neo-vulgaat ernaast. Kers op de taart is de Petrus-Canisiusvertaling, de eerste katholieke bijbelvertaling vanuit de grondteksten en gepubliceerd als spin-off van deze blog, die je kan downloaden in quasi elk denkbaar bestandformaat als werkinstrument om te doorzoeken en te citeren.

Katholiek:

Een buitenbeentje in de bijbelse teksten zijn de psalmen, omdat daarvan ook vertalingen op rijm gemaakt worden, vooral bij protestanten, die er in liedvorm hun liturgie mee vullen. Voor katholieken zijn de psalmen dan weer een belangrijk onderdeel van het getijdengebed en de liturie van de heilige Mis. Ook hier vind je tal van protestantse publicaties, maar dat maakt de katholieke bronnen niet minder interessant!

Protestants:

In de katholieke Kerk zijn er twee poëtische psalmvertalingen in omloop. Over de nogal woelige totstandkoming daarvan in de periode rond en na het Concilie, kan je lezen in het artikel Davids harp en Ida’s lier van Dick Wursten. De psalmvertaling van pater Ad Bronkhorst, O.P. uit 1969 wordt gebruikt in het Rooms-katholieke getijdengebed en het lectionarium. In de meeste kloosters wordt de vertaling van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde (de Dames) gebruikt, die ook gepubliceerd is als onderdeel van de Willibrordbijbel van de Katholieke Bijbelstichting.

  • https://www.tiltenberg.org/getijdengebed/ werkt met de “officiële” vertaling van de psalmen van pater Ad Bronkhorst O.P., waarvan ik geen integrale publicatie terugvond. Je kan wel in het psalmrooster opzoeken op welke dag en in welk officie in de vierwekelijkse cyclus een bepaalde psalm wordt gebeden, vervolgens in een kalender zoals deze opzoeken op welke datum die dag eerstkomend zal vallen en dan op de website van Tiltenberg de tekst opzoeken op die datum.
  • https://rkbijbel.nl/kbs/bijbel/willibrord1975/neovulgaat/psalmen Willibrordbijbel (1975/1978) met psalmen van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde uit 1972, die volgens dit artikel gebruikt worden in het getijdengebed van Cisterciënzer- en Benedictijnerabdijen.
  • https://www.debijbel.nl/ biedt de Willibrordbijbel (1995/2012) aan, maar achter een betaalmuur. Deze editie bevat een volledige nieuwe vertaling van de psalmen uit 1982, door prof. Nico Tromp, die niet poëtisch opgezet is, maar wel wetenschappelijk verantwoorder zou zijn.

De Nederlandse vertaling van de psalmen uit de Petrus-Canisiusvertaling kan je hier lezen of downloaden als epub-bestand.

Dit overzicht is verre van volledig. Er zijn nog tal van alternatieve bijbelvertalingen en psalmberijmingen in omloop, vooral in het protestantse kerkdeel, in verschillende graden van (dichterlijke) vrijheid en al dan niet achter betaalmuren. Noemenswaardig zijn de psalmberijmingen van Huub Oosterhuis en Michel van der Plas die luidens het hierboven aangehaalde artikel van Wursten ook kanshebber waren in de Willibrordvertaling van 1975 te worden opgenomen. Er is de laatstse 60 jaar enorm veel tijd besteed aan het opstellen van nieuwe vertalingen van de Heilige Schrift, maar minstens evenveel tijd met het bekvechten tussen auteurs, uitgevers, kerkelijke instanties en mondige gelovigen over welke vertaling uiteindelijk in de dienst gebruikt zal worden…

Hier nog een vergelijkend voorbeeld van de vertaling van Psalm 130, die wordt gebruikt in de dagsluiting van het getijdengebed:

Vertaling Ad Bronkhorst, uit de dagsluiting van het getijdengebed link:

Uit de diepte roep ik, Heer,
luister naar mijn stem.

Wil aandachtig horen
naar mijn smeekgebed.

Als Gij zonden blijft gedenken,
Heer, wie houdt dan stand?

Maar bij U vind ik vergeving,
daarom zoekt mijn hart naar U.

Op de Heer stel ik mijn hoop,
op zijn woord vertrouw ik.

Gretig zie ik naar Hem uit,
meer dan wachters naar de ochtend.

Meer dan wachters naar de ochtend
hunkert Israël naar Hem.

Want de Heer is steeds barmhartig,
zijn genade onbeperkt.

Hij zal Israël verlossen
van zijn ongerechtigheid.

Vertaling Ida Gerhardt/Marie van der Zeyde, uit de Willibrordbijbel 1975/1978 link:

Uit afgronden roep ik U, Heer;
hoor mij, Heer, ik blijf vragen.

O, mocht uw oor het verstaan
hoe ik schrei om erbarmen.

Onthield Gij de schulden,
o God, wie hield stand in uw oordeel?

Doch vergeving is er bij U,
want zó wilt Ge gevreesd zijn.

Ik wacht de Heer, ik wacht Hèm,
ik hoop op zijn belofte:

stil verbeid ik de Heer,
meer dan wachters de morgen,
zij die wachten de morgen.

Dat Israël wachte de Heer;
want bij de Heer is genade,
kwijtschelding bij Hem menigvuldig.

Hij is het die Israël kwijtscheldt
al wat het aan schuld heeft.

Vertaling Nico Tromp, uit de Willibrordbijbel 1995/2012 link achter betaalmuur:

Uit het diepste diep roep ik U aan, HEER;
ach, Heer, hoor wat ik zeg,
luister toch naar mijn bidden en smeken.

Als U, HEER, de zonden in gedachte houdt
blijft niemand overeind, o Heer.

Maar bij U, bij U is vergeving,
daarom heeft men zo'n eerbied voor U.

Ik kijk uit naar de HEER,
met heel mijn hart kijk ik naar Hem uit;
ik wacht in vertrouwen op zijn woord.

Mijn hart kijkt uit naar de Heer,
meer dan wachters uitkijken naar de ochtend,
dan wachters naar de ochtend.

Israël, wacht in vertrouwen op de HEER;
bij Hem is liefde,
bij Hem is verlossing in overvloed.

Hij is het die Israël verlost
van al zijn zonden.

Lees meer over de geschiedenis van het getijdengebed.

Verwante onderwerpen...