Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Bisdom Antwerpen kiest voor conservatieve aanpak

 Dec 4, 2015    4 min read
blog

foto_1350477764Wie de officiele berichten op Kerknet volgt, heeft in de gaten dat bisdom Antwerpen de eerste concrete stappen zet in de hervorming van het parochielandschap, met de oprichting van zogenaamde “pastorale eenheden”. Die zijn geografisch omschreven en groeperen een aantal parochies en hebben als taak “de verbinding tussen de verschillende geloofskernen te faciliteren en te streven naar volledigheid en kwaliteit van het kerkelijke aanbod in het geheel van de Pastorale Eenheid.”

BRIEF VAN DE BISSCHOP BIJ DE OPRICHTING VAN DE EERSTE PASTORALE EENHEDEN

OPRICHTING EERSTE PASTORALE EENHEDEN IN BISDOM ANTWERPEN

In praktijk komt het erop neer dat een groep naburige parochies, die elk op zichzelf niet in staat zijn om een volwaardig parochiaal aanbod te ontplooien, de krachten gaat bundelen. Een pastorale eenheid moet dus groot genoeg zijn om alle parochiale taken in te vullen.

Geen centralisatie

Echte centralisatie is het echter niet. Er komt weliswaar een nieuw bestuur voor de eenheid en ook een zogenaamde ‘zondagskerk’ (verderop daarover meer), maar de bestaande activiteiten (liturgie, gebedsgroep, diaconie, catechese,…) blijven zoveel mogelijk op de vertrouwde plaats en in de vertrouwde handen. Slechts wanneer nodig, zal gecentraliseerde actie ondernomen worden om een bepaalde lacune in het aanbod in te vullen.

Nieuw is dus ook de ‘zondagskerk’. In een welbepaalde kerk van de eenheid zal op een vast tijdstip en elke zondag de heilige Mis opgedragen worden. Deze liturgie geldt als ijkpunt voor de ganse eenheid, en dient dan ook kwalitatief piekfijn in orde te zijn. Andere kerken in de eenheid moeten zoveelmogelijk hun eigen liturgie behouden, of kunnen desgewenst woorddiensten organiseren met of zonder bedeling van het heilig Sacrament.

Met die ‘zondagskerk’ vaart bisdom Antwerpen een koers die verschilt van die van andere bisdommen, waar men ook aan schaalvergroting doet, maar tegelijk meer inzet op centralisatie. Elders spreekt men van een ‘centrumkerk’, en wordt getracht om alle gelovigen van de ganse eenheid ’s zondags naar dezelfde kerk te krijgen. Dat is in Antwerpen dus net niet de bedoeling.

Conservatief

Bisdom Antwerpen pakt de hervorming dus heel voorzichtig aan. Er wordt ademruimte gecreeerd voor zwakke parochies die nu kunnen terugvallen op een grotere structuur, zonder echter te raken aan de bestaande geloofskernen. Dat is ongetwijfeld ingegeven door een gezonde dosis mensenkennis, die leert dat de -veelal oudere- parochieleden die nu nog de boel overeind houden, niet erg tot radicale veranderingen geneigd zijn. Bisdom Antwerpen heeft in de decennia na het concilie heel wat geexperimenteerd en kent nu tal van parochies waar nog anomalieen uit die periode halsstarrig overleven, met als motivatie: “wij zijn progressief en doen dat al veertig jaar zo, dat gaan we nu niet meer veranderen”.

Dat is heel menselijk en begrijpelijk, maar op die manier zullen veranderingen slechts traag op gang komen. Die oude kaders oefenen ook niet meteen een sterke aantrekkingskracht uit op jongere gelovigen. Voor hen zal er dus iets nieuws uit de bus moeten komen, maar daarvoor doet het bisdom beroep op spontane initiatieven vanuit de pastorale eenheden.

Een andere motivatie voor de eerder conservatieve benadering is het behoud van patrimonium: een kerk die in het kader van een centralisatie wordt afgestoten, is voorgoed verloren. Het is best mogelijk dat binnen enkele tientallen jaren die kerk plots toch terug gevuld kan worden, dus dan is het beter ze nu niet los te laten. In de stad Antwerpen zie je dat gebeuren met tal van kerken die voor enkele jaren quasi opgegeven waren, maar die nu intensief gebruikt worden door allochtone katholieke gemeenschappen.

Stad

Een bijzonder gegeven is overigens ook de hervorming van het parochielandschap in Antwerpen-stad. Daar kiest het bisdom voor een grote pastorale eenheid, die het ganse grondgebied binnen de ring zal omvatten. Dat lijkt veel groter dan noodzakelijk om te voldoen aan het criterium van draagkracht voor alle parochiale taken, maar de keuze is logisch als je weet dat de pastorale eenheid niet alleen parochies, maar ook geloofskernen in scholen, ziekenhuizen, kloosters e.d. integreert. Vermits gelovigen in het stadsgebied veel mobieler zijn dan elders, heeft het weinig zin om de stad op te splitsen in verschillende eenheden.

Benieuwd wat de komende jaren brengen zullen. Het zullen geen gemakkelijke tijden zijn voor wie zich parochiaal engageert, want het beroep op de weinige vrijwilligers zal er niet minder op worden, omdat er vaak op twee paarden wordt gewed, zonder veel concreet perspectief te bieden op ‘betere tijden’, met bovendien het reele risico dat de werkelijkheid de (trage) hervormingen voorbij zal steken, ten goede of ten kwade. Maar al bij al is deze uitdaging nog maar een schijntje van de inzet die christenen elders in de wereld moeten opbrengen om hun gemeenschapsleven vorm te geven, dus we kunnen gerust nog een tandje bij steken.

Verwante onderwerpen...