De lakmoesproef van schaamte en verlossing

⊕

Het oudstse artikel op deze blog dateert van mei 2007. Het is getiteld “Verontwaardiging over schaamte”. De aanleiding van het artikel waren enkele hedendaagse kunstwerken die verschenen in het openluchtmuseum Middelheim van de Amerikaanse ‘shockartiest’ Paul McCarthy. Eén van de werken, Complex Pile, stelde een gigantische drol voor. Nog geen maand geleden was er weer zo’n werk in de aanbieding: Arc de Triomphe van het Oostenrijkse collectief Gelitin, waarvan ik omwille van de kiesheid liever geen illustratie voorzie. Ik vroeg me af wat de zin van zo’n kunstwerken kan zijn. Als ik in de soms ronduit shockerende kunst toch één werking erken, is het de opwekking van schaamte.

“Als de kijker zich schaamt, wil dat zeggen dat hij het slechte herkent. Shockerende kunst is daarom een eenvoudige test waaraan het publiek zich kan onderwerpen: wie bekropen wordt door een onbehaaglijk gevoel van schaamte, weet dat hij het onderscheid tussen goed en kwaad niet heeft verloren, maar wie bij deze kunst geen onbehagen voelt, is werkelijk in de greep van het nihilisme en niet langer in staat te onderscheiden wat goed en kwaad is.”

In dat bewuste artikel heb ik de link met de religie niet gemaakt. Nochthans is de schaamte een essentieel element van het katholieke geloofsleven. Dat is ook in de bijbel te herkennen, in de kleur rood. Kleuren in de Bijbel is een artikel dat enkele jaren later verscheen en is opgenomen in het boekje Parels van het Katholieke Geloof. De vier meest voorkomende kleuren in de Bijbel zijn groen, zwart, rood en wit.

• Groen is de kleur van het nieuwe leven, van de Schepping, van Gods genade.
• Zwart is de kleur van het vederf, van de ziel die zich afkeert van Gods licht.
• Rood is de kleur van de schande, van de schaamte over de afgewezen genade, maar tegelijk het eerste teken van inkeer.
• Wit tenslotte is de kleur van de vervulde hoop, van de zuiverheid die slechts bij God is.

Die kleuren symboliseren het verloop van de ganse heilsgeschiedenis van de mensheid zoals die in de Bijbel wordt geopenbaard, maar evengoed symboliseren ze het menselijke leven.

Rood is geen negatieve kleur. Rood tekent de mens die zijn zonde herkent en ervan verlost wil worden. Rood is daarom het eerste teken van de verlossing.

In deze drie bijbelteksten is duidelijk hoe de kleur rood gekoppeld wordt aan het verdriet over de verloren genade en hoe ze de voorbode is van de zuivering:

Job 16:16 - Rood zijn mijn ogen van tranen, helemaal verduisterd.

Jesaja 1:18 - Kom, laten we de zaak afhandelen’, zegt de HEER. ‘Zouden uw zonden, die als scharlaken zijn, wit kunnen worden als sneeuw? Zouden zij, rood als purper, als wol kunnen worden?

Jesaja 24:23 - De bleke maan wordt rood van schaamte en de gloeiende zon bloost, omdat de HEER van de machten als koning heerst op de berg Sion en in Jeruzalem: voor de oudsten verschijnt zijn verhevenheid.

In het Evangelie is het verband iets subtieler:

Matteüs 27:28 - Ze trokken Hem zijn kleren uit en hingen Hem een rode mantel om;

De Romeinse soldaten willen Jezus tot schaamte brengen over de zonde die Hij niet begaan had, door hem met een rode mantel als koning te verkleden. Het rood van de mantel vervangt het schaamrood dat ontbreekt op de wangen van het volk dat hem vervolgens uitjouwt.

Er zijn nog verschillende vrije associaties te maken met de kleur rood, die je in verband kan stellen met schaamte:

• Vuur kan zuiveren en wordt vaak in verband gelegd met de verlossing van zonde. Kijk naar de brandoffers van de joden. Het vagevuur is een zuivering die zielen, die eigenlijk al gered zijn, doormaken zich voor te bereiden op hun verblijf in de Hemel.
• Liefde is de kracht die schaamte opwekt. Niet het narcisme waarvoor paus Franciscus waarschuwt, maar liefde voor de naaste en voor God.
• Bloed is een sterk geloofsthema dat met de roep om vergiffenis gekoppeld is. De joden vergoten het bloed van hun brandoffers om vergiffenis te krijgen. Christus vergiet zijn eigen bloed om onze vergiffenis te verkrijgen.

Schaamte is de grootste rijkdom van de menselijke ziel. Zonder schaamte kan de ziel zich niet ontdoen van de zonde. Zonder schaamte wordt het kwaad onherkenbaar gemaakt. Denk daar maar eens over na als je nog eens geconfronteerd wordt met een weerzinwekkende hedendaagse kunstuiting. Wees dankbaar dat je de weerzin nog voelt, ze is de lakmoesproef van jouw kans op redding!

Verwante onderwerpen...

• Weekdagen in Advent op Missale

  ⊕ De weekdagen van de Advent zijn toegevoegd aan de website Missale. Tot voor kort waren enkel de dagen uit het missaal …

• Alledaags Geloven op z'n protestants

  ⊕ Weer drie nieuwe kaarten op Alledaags Geloven toegevoegd! Preken brengt je naar de homilie van deze zondag op preken.be. …

• Schuldfetisjisme is niet christelijk

  ⊕ Johan Sanctorum schrijft op zijn blog een artikeltje over de ingestorte Itialiaanse brug. “Wie heeft het gedaan? …

• Ingesproken lezingen

  ⊕ Toen ik laatst op zoek was naar een online lectionarium, kwam ik uit op de website van Bijbelhuis Zevenkerken, het …

• Online Lectionarium in beide vormen

  ⊕ In een vorig artikel was ik op zoek gegaan naar een online lectionarium. Na enig zoekwerk bleek dat wel degelijk te …