Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

De liturgische verworvenheid op onze kont te zitten

 Aug 9, 2015    3 min read
blog

Bezeten kerkbanken Bezeten kerkbanken

Wie is er verantwoordelijk voor de manier waarop in Vlaanderen aan liturgie wordt gedaan? Wie heeft er bijvoorbeeld ooit bepaald dat er bij de liturgische gebeden niet mag worden rechtgestaan? Dat is toch niet vanzelf gekomen? Toch is het in talloze Vlaamse kerken standaard. Wie heeft er bepaald dat er tijdens de consecratie niet mag worden geknield? Wie heeft er bepaald dat priesterlijke gebeden gemeenschappelijk door het volk moeten worden opgezegd? Het zijn één voor één flaters van jewelste, want ze dragen helemaal niet bij tot de actieve beleving van de liturgie, integendeel. De houding van de gelovigen tijdens de mis is er één van pure lethargie: ze zitten op een stoeltje, net als toeschouwers in een saai theaterstuk. Ze zitten (vergeefs?) te wachten op opgeleukte teksten en beleven niet wat er gebeurt, tenzij (hopelijk!) op een onzichtbare, verinnerlijkte wijze, terwijl de eucharistie is juist de veruitwendiging, de materialisatie van de kern van het geloof is.

Eén ding is duidelijk: de man (of vrouw?) die dat op zijn geweten heeft, heeft geen greintje verstand van hoe een groep mensen een gebeuren samen kan beleven!

Wie een klein beetje verstand heeft van groepsdynamiek, kan toch zo inzien dat het gezamenlijk aflezen van een lang gebed gewoon niet werk! Een credo of een onzevader, dat kan nog wel, want dat zijn teksten die je van buiten kent, die komen ‘uit het hart’ zoals de Fransen zeggen, maar met dertig, vijftig of honderd mensen een tekst van een losbladig misboekje aflezen, zonder metrum of ritme, dat eindigt in een vormeloos gemurmel waar niemand wat aan heeft.

Wie een klein beetje verstand heeft van groepsgebeuren, weet toch dat een gezamenlijke houding of gebaar een veel sterker gevoel van vereendheid opwekt. Samen rechtstaan is een heel duidelijk, actief en expliciet teken dat je meebidt met een gebed dat door de priester wordt voorgebeden. Samen knielen is een heel duidelijk, actief en expliciet teken dat je de aanwezigheid van God op het altaar erkent en Hem aanbidt.

Wie een klein beetje verstand heeft van wat een groep kan binden, weet toch dat je een groot mysterie dat de grondslag is van ons menselijk bestaan niet moet proberen uitdrukken in teksten die klip en klaar bepaalde oppervlakkige gevoelens resoneren, maar dat je in woord en daad ruimte moet laten voor dat mysterie om zichzelf te materialiseren. Stiltes, stille priesterlijke gebeden, gebaren die uitdrukken wat niet gezegd kan worden, een liturgische taal, allemaal vormelijke elementen die weggegumd zijn om plaats te maken voor een illusie van toegankelijkheid.

Dit gaat niet over het blindelings volgen van de rubrieken van het Romeins missaal of over de mondigheid van het godsvolk, dit is een kwestie van mensenkennis en weten waar je mee bezig bent, noem het desnoods de vaardigheid een event te ensceneren. Vaardigheden waarover de auteurs van het missaal duidelijk wél beschikten. Het is onbegrijpelijk hoe de lamlendigheid die zich in de “Vlaamse” vorm van de liturgie heeft ingenesteld kan standhouden, alsof die ook maar enigszins zou bijdragen tot de actieve beleving van het sacrament van het altaar. En dan bestaan we het nog om neer te kijken op gelovigen als we bij gelegenheid eens in het buitenland naar een kerk gaan, waar men wel actief deelneemt aan de liturgie. Grosso modo is dit de voornaamste verworvenheid van de liturgische vernieuwing in de laatste vijftig jaar: benen gekruist op onze kont te kunnen zitten tegenover God. En fier dat we zijn!

Deze kleine tirade is ingegeven vanuit weerkerende persoonlijke ergernis, gekatalyseerd door dit artikel over de verhouding tussen persoonlijk geweten, groepsdruk en kerkgezag in de liturgie: Kneeling Ban: Good Liturgy or Loss of Religious Freedom?

En trouwens, knielen is gewoon veiliger!

Zie ook De zittende kudde en Praktische gids bij gebedshoudingen in de liturgie en ook zijdelings Actieve deelname van de gelovigen.

Verwante onderwerpen...