Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

De ontaarde livestreammiskijkers

 Apr 12, 2020    9 min read
blog

Niet naar de mis kunnen gaan, het is toch wat. Je kan de mis nog volgen via internet, live als je wilt, maar het blijft behelpen. Misschien pakken we het ook niet goed aan. Op internet hoor je heel uiteenlopende adviezen, maar de meesten zijn het erover eens dat kijken naar de mis niet hetzelfde is als deelnemen aan de mis. Het sacrament van de eucharistie, net als alle sacramenten, vereist een lijfelijke interactie, met de priester, met de gemeenschap en met het lichaam en bloed van Christus. De live-mis is Ersatz, maar beter dan niks.

Dus wij hebben ook al trouw naar de live eucharistievieringen gekeken. Soms alleen, elk op zijn laptop, met oortjes om de huisgenoten niet te storen. Soms (ik dan toch) in creatieve modus, met meerdere (tridentijnse) missen tegelijk die op de achtergrond klinken terwijl ik werk. Soms ook samen, op de zitbank, met een tas thee of koffie. 

Wat is de “normale” manier om online liturgie te beleven? In Vlaanderen is er op liturgisch vlak weinig “normaal”, dus daarover hoeven we ons alvast geen illusies te maken. Het knaagt toch een beetje. Je leest adviezen om thuis de mis zoveel mogelijk te re-enacten. Met kaarsen, wierook (hebben we ook een keertje gedaan) en wanneer gepast de gebeden mee bidden, rechtstaan of knielen. Eerlijk gezegd, daar ben ik niet aan toe, dat geeft meer de indruk dat je je computer aan het aanbidden bent. 

Je leest elders dat die online diensten geen nut hebben en dat we beter helemaal zélf zouden bidden. Een nieuw soort huiskamerritueel waarin teksten van de woorddienst zitten en gebeden die we alleen of in gezinsverband kunnen opzeggen. Ook daar, denk ik, zijn we nog niet aan toe.

Wij doen het voorlopig op onze eigen, lichtjes ontaarde, en dus Vlaamse manier. Vorige zaterdag, tijdens de paaswake, zaten we met het hele gezin op de ligzetel, met de beamer op groot scherm naar de paters van West-Vleteren te kijken, fles champagne in de aanslag om bij het Gloria een extra saluutschot te geven. 

Tijdens de lange reeks lezingen is mij dit jaar de tweede tekst uit Jesaja bijgebleven, met name het slot, dat zo mooi verwijst naar het beeld van Jezus als “Woord van God”: “Zoals de regen en de sneeuw uit de hemel vallen en daar pas terugkeren wanneer zij de aarde hebben gedrenkt, haar hebben bevrucht, zodat zij groen wordt, wanneer zij het zaad aan de zaaier hebben gegeven en het brood aan de eter, zo zal het ook gaan met het woord dat komt uit mijn mond: het keert niet vruchteloos naar mij terug; het keert pas weer wanneer het mijn wil volbracht heeft en zijn zending heeft vervuld." 

Omdat ik dat zo gewoon ben, heb ik ook tijdens een livestreammis mijn volksmissaal bij de hand en zaterdag kon ik alle gebeden en lezingen zonder probleem mee volgen, behalve de psalmen, die gelezen werden uit en andere vertaling, en de paasjubelzang. Van die paasjubelzang heb ik hieronder de vertaling uit mijn missaal geplakt en daarna de “vertaling” die zaterdag in de liturgie werd gebruikt. Ik neem aan de paters de vrije vertaling hebben verkozen, omdat er een toonzetting bij hoort—een paasjubelzang komt gezongen natuurlijk beter tot zijn recht. De latijnse versie heeft een toonzetting in het Graduale, maar de nederlandse vertaling uit het missaal niet. 

Ik boom er toch even over door, want zo’n vrije vertalingen van liturgische teksten wekken altijd mijn argwaan. De structuur en inhoud van de tekst zijn grotendeels bewaard. Het verschil zit in het taalgebruik. Bepaalde begrippen, die vandaag ‘gevoelig’ liggen, worden verwijderd, te weten “zonde” en “schuld”. De origine tekst spreekt zeven maal over zonde en vier maal over schuld. In de vrije vertaling is dat herleid tot het minimum: beide begrippen worden welgeteld éénmaal gebruikt, wellicht heeft de vertaler die vermeldingen uit eerlijke schaamte laten staan. Ik zou in elk geval de hoogmoedige vertaler niet durven zijn, die meent een liturgische tekst die al 15 eeuwen deel uitmaakt van de belangrijkste Heilige Mis van het ganse liturgische jaar, te mogen herschrijven tot een ‘eigentijdse’ feel-good-variant.

Genoeg geklaagd nu. De mis van de paaswake was eerlijk, eenvoudig en beklijvend en werd door 8300 gelovigen in Vlaanderen bekeken via Youtube en nog eens 1000 via Facebook. Voor velen van hen zal het de eerste keer geweest zijn om die mis eens (grotendeels) volgens het missaal mee te maken. Een opsteker dus! 

Intussen hebben we in onze eigen parochie ook een klein paasmomentje gehad. Op Stille Zaterdag hadden we het plan opgevat de kerk open te stellen voor persoonlijk gebed. Na een uurtje echter, kregen we bezoek van de politie (de vierde bezoeker die ochtend), met het bevel de kerk te sluiten. Op Pasen zouden we dan maar om 12 uur gewoon de klokken luiden en wat bleek, het altaar en het tabernakel waren versierd met bloemen en al de kaarsen brandden reeds! Met een tiental aanwezigen hebben we, achter gesloten deuren en op veilige afstand van mekaar, het kwartiertje klokkenluiden doorgebracht in gebed. Klandestien, maar noodzakelijk.

Paasjubelzang (Exsultet)

Juicht nu, Engelen van God in de hemel, steekt de bazuin en verkondigt het heil: uw Koning heeft overwonnen. Aarde, lichtovergoten, verheug u: de luister van de eeuwige Koning omstraalt u, zie, van heel de wereld is het, duister geweken. 

En gij, onze moeder de Kerk, overstroomd door dit glanzende licht, verblijd u. Deze heilige ruimte weerklinke van de machtige stem van het volk.

Daarom, broeders en zusters, staande in dit wondere schijnsel, bidt samen met mij de barmhartige God: dat ik, onwaardige dienaar, gelouterd door zijn glorievol licht, het lied van de paaskaars waardig mag zingen.

De Heer zij met u.

En met uw geest.

Verheft uw hart.

Wij zijn met ons hart bij de Heer.

Brengen wij dank aan de Heer, onze God.

Hij is onze dankbaarheid waardig.

Ja, wij moeten met hart en ziel en met luide stem de lof zingen van de onzichtbare God, de almachtige Vader, en van zijn eengeboren Zoon, onze Heer Jezus Christus, die voor ons de schuld van Adam aan de eeuwige Vader betaald heeft, en de schuldbrief van de oude zonde heeft uitgewist met het bloed van zijn hart. Dit is het Paasfeest waarop het ware Lam wordt geslacht: zijn bloed heiligt de deuren van hen die geloven.

In deze nacht hebt Gij eens onze vaderen, de zonen van Israël uit Egypte geleid en droogvoets door de Rode Zee gevoerd. Deze nacht heeft het duister van de zonde door de lichtende vuurzuil verdreven. Deze nacht heeft, over geheel de wereld, hen die in Christus geloven, van de zonden gescheiden, in genade hersteld, en geheiligd. In deze nacht heeft Christus de boeien van de dood verbroken en is Hij zegevierend uit het dodenrijk opgestaan. Zonder de weldaad van de verlossing had ons leven geen enkele zin. 

Hoe mateloos groot was uw goedheid voor ons. 0 onschatbaar bewijs van uw liefde: om de slaaf vrij te kopen hebt Gij de Zoon prijsgegeven. Moest de zonde van Adam niet worden begaan om door Christus' dood te worden gedelgd. Gelukkige schuld, waaraan wij de Verlosser danken.0 waarlijk heilige nacht, de enige die tijd en uur mocht kennen waarop Christus uit de doden verrees. Dit is de nacht waarvan geschreven staat: voor u is het donker niet duister, de nacht zo licht als de dag. Deze heilige nacht verjaagt de zonden en vergeeft de schulden; de gevallenen richt zij op, de bedroefden maakt zij blij; zij verdrijft de haat, brengt vrede, en doet de machtigen buigen.

Aanvaard dan, heilige Vader, in deze genadevolle nacht de lofprijzing die de Kerk U bij dit brandend waslicht als een avondoffer aanbiedt. Wat deze lichtkolom verkondigt, weten wij: zij meldt de heerlijkheid van God; ook al neemt men van dit licht” zijn glans vermindert niet, (want het blijft gevoed door de smeltende was, die moeder bij heeft bereid voor deze kostbare fakkel). 0 waarlijk heilige nacht: hemel en aarde worden één, God en mens ontmoeten elkaar.

Zo bidden wij U, Heer moge deze kaars, gewijd tot eer van uw Naam, onverzwakt blijven branden om de duisternis van deze nacht te verdrijven; moge haar licht samenvloeien met de hoge hemellichten, en haar vlam de morgenster begroeten: de morgenster die nooit verbleken zal, die, uit het dodenrijk herrezen, over heel het menselijk geslacht stralend is opgegaan: Christus, uw Zoon, die leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Paasjubelzang (vrije versie)

Laat juichen heel het hemelkoor van eng’len, laat juichen om die grote Koning, juichen om de Overwinning! Laat de trompetten klinken in het rond! Vol vreugde zij ook de aarde, omstraald door zulk een heerlijkheid! De glorie van de eeuwige Koning! Heel de aarde zij vol vreugde, daar alle duister thans verdreven is. 

Vol luister straalt de kerk van God op aarde, en juichend klinken paasgezangen. Laat ook onze eigen tempel luide weerklinken van ons jubellied. Laat juichen heel het koor van Gods gemeente, laat juichen om zo’n grote Koning, juichen om de Overwinning! Laat de trompetten klinken in het rond!

De Heer zij met u.

En met uw geest.

Verheft uw hart. 

Wij zijn met ons hart bij de Heer. 

Brengen wij dank aan de Heer, onze God.

Hij is onze dankbaarheid waardig. 

Ja, Gij zijt onze dankbaarheid waardig, Vader en Heer van al wat bestaat. Met hart en ziel zingen wij U lof om Jezus Christus, uw Zoon, wiens bloed ons vrijheid en vergeving heeft gebracht. Hij is het Paaslam, dat tot redding van Gods volk in deze nacht voor ons geofferd wordt. 

In deze nacht trekt Israel uit Egypte en gaat droogvoets door de Rode Zee. In deze nacht wijst een stralen licht de weg, het licht dat alle duisternis verdrijft. In deze nacht heeft Jezus Christus de ketenen van de dood verbroken en is Hij als overwinnaar uit de doden opgestaan. 

Hoe goed zijt Gij, Heer God, hoezeer hebt Gij ons liefgehad. Gij hebt uw Zoon gegeven voor onze bevrijding, zijn dood heeft onze schuldigheid doorkruist, ons lot heeft Hij ten goede gekeerd. Dit is de heilige nacht waarin duisternis wijkt en zonde wordt vergeven, vreugde komt voor droefheid, een gelukkige nacht, waarin God en mensen elkander vinden. 

Heilige Vader, aanvaard in deze glorierijke paasnacht het loflied dat de kerk U toezingt nu zij haar licht heeft ontstoken. Laat dit licht onverminderd schijnen, morgen en alle dagen in alles wat wij doen, in heel ons leven. Laat het zijn als de verrezen Christus, de morgenster, die, eens verrezen, nu nimmermeer zal ondergaan. Wij bidden U, Heer, die ons geschapen heeft, geef vrede in onze dagen, laat de vreugde van dit paasfeest voor ons een blijvende vreugde zijn door Jezus Christus, uw Zoon, onze Heer. Amen.

Verwante onderwerpen...