De overwinning op het kwaad

64. Dinsdag na de Derde Zondag na Driekoningen

„Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede” ( Rom. 12, 21 ; epistel van de Zondag).

1. Het eerste deel van deze wijze vermaning van de Apostel is negatief en defensief: laat het kwaad geen overwinning op u behalen. Er zijn vele wijzen waarop het kwaad over ons zegeviert. De duidelijkste en waaraan wij het eerst zullen denken is die welke wij het toegeven aan de bekoring plegen te noemen. Dit is de rechtstreekse aanval en de vierkante nederlaag. Het beginsel der boosheid toont zich min of meer onverhuld, maar wij bezwijken voor de bekoring die uitgaat van het met de zonde verbonden goed. Wij zijn er ons van bewust te handelen tegen Gods wil, doch capituleren voor het kwaad, voor datgene wat ons „bekoort” maar wat in concreto niet van de zonde te scheiden is. Om aan dit kwaad — het voor de christen wezenlijke ongeluk — te ontkomen leerde de Zaligmaker ons bidden: „Leid ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwaad” .

De eigenlijke zonde is evenwel niet de enige wijze waarop het kwade over ons zegeviert. Wij lijden in deze strijd, ook zonder volkomen nederlaag, veel letsel. Door ontmoediging, door verbittering, door laffe vlucht en door onstandvastigheid. Of laat hij zich niet door het kwaad overwinnen die, door het leven teleurgesteld, de geestelijke idealen van zijn jeugd prijsgeeft? En degene die door de mensen bedrogen en in zijn ziel gewond, zich terugtrekt in eenzelvigheid? En hij die ontmoedigd door eigen zwakheid en door wat hij misschien ten onrechte als zonde beschouwt, het levende geloof verliest in de almacht van Gods genade? Laat de ervaring ons wijs maken, maar ook mild; laat haar sommige onberadenheden van de jeugd wegnemen, maar tegelijkertijd ons geloof in God reëler maken, zuiveren en verstevigen. „Dit is de overwinning die zegepraalt over de wereld: ons geloof. Wie anders overwint haar dan hij die gelooft dat Jezus de Zoon is van God” ( 1 Joh. 5, 4-5 )?

2. En daarom kunnen wij ons niet tot een afweerhouding bepalen. „Overwin het kwaad door het goede.” In de samenspraak waarin Paulus deze woorden neerschrijft, spreekt hij over de liefde voor de vijanden. De overwinning van het kwade zou volkomen zijn, bedoelt de Apostel, wanneer wij ons door hun haat evenzeer tot haat lieten verleiden. Integendeel, onze liefde moet actief en agressief bijna naar hen uitgaan en aldus „vurige kolen stapelen in ons hoofd” . Dan zal door onze goedheid zelfs hun haat verdwijnen.

Dat is de schone overwinning van het goede over het kwaad. Maar zij wordt zelden behaald. Want onze rechtvaardige goedheid is gewoonlijk wat zuinig, zij rekent op erkenning, en zij wordt een beetje uit de hoogte bij wijze van kostbare aalmoes aan de vijand of aan de buitenstaander (in welke zin dan ook) uitgereikt. Zij is in één woord te weinig goedheid zonder meer, zij gelijkt zo bitter weinig op goedheid van God waarvan zij de ongelovige een volmaakt beeld zou moeten bieden. „Weest volmaakt gelijk uw hemelse Vader volmaakt is” ( Mt. 5, 48 ).

Zulk een liefde (die steunt op het geloof en die het voorrecht en het merk is der kinderen Gods) zal ons ook in staat stellen de aanvechtingen van het kwade in onszelf te overwinnen. Niet enkel de directe bekoringen tot zonde, maar ook alles wat ten slotte met het zedelijke kwaad samenhangt: de droefheid der wereld ( 2 Kor. 7, 10 ), verbittering en zoveel meer. De christen zal voor deze kwalen niet gevrijwaard blijven, want hij is een mens als alle anderen en het is Gods bestel dat wij slechts door lijden heen het paradijs kunnen binnengaan. Maar door de goedheid die hem van Godswege werd geschonken zal hij dit kwaad veranderen in goed en aldus overwinnen. Het zal hem niet langer deren in zijn opgang naar God. Het zal integendeel, dankzij geloof en liefde, nader brengen tot het enige doel van zijn leven. Want voor hen die God beminnen werkt alles mede ten goede. Ook hun zonden, zegt Augustinus .

Willem Grosssouw

Over Innerlijk Leven - Abonneren per email (dagelijks van 30/11/2014 tot 29/11/2015)