Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Het digitaal missaal

 Oct 8, 2021    4 min read
blog

Het is eindelijk zo ver: katholieken in Nederland en Vlaanderen krijgen een digitaal missaal!

www.tiltenberg.org/missaal

Mgr. Hendriks van bisdom Haarlem-Amsterdam maakte de publicatie op dinsdag 5 oktober 2021 bekend op zijn—doorgaans overigens heel lezenswaardige—blog: Arsacal - Mgr. Hendriks. Het project werd gestart door diens voorganger, mgr. Punt, die in 2015 reeds het digitaal getijdengebed mocht lanceren, ontwikkeld door hetzelfde team.

Ingewikkeld

Onderschat hun werk niet: er komt meer bij kijken dan bij het digitaliseren van een boek! Misschien heb je nog nooit een missaal in handen gehad: je vindt er een deel met gebeden en lezingen, die voor elke liturgische dag anders zijn en en deel met vaste gebeden, die in elke mis terugkomen, maar met meerdere varianten. Vervolgens heb je verschillende kalenders die mekaar doorkruisen: de kalenders van de sterke tijden (Kersttijd, Paastijd), de kalender van de tijd doorheen het jaar en de kalender met heiligenfeesten. Pas als je alle regels uit de “Rubrieken” van het missaal hebt toegepast om uit te maken welke tekst je op welke dag precies moet gebruiken, kan je het volledige verloop van de mis bij mekaar puzzelen, zoals dat op de nieuwe website getoond wordt:

Instellingen

Je kan je missaal zelf naar de hand zetten. In de instellingen van de website of app kan je aangeven of je alle teksten van de mis wil zien, of slechts specifieke onderdelen. Met het potloodje dat rechts boven elk tekstelement verschijnt, kan je alternatieve varianten oproepen. Zo zijn er verschillende prefaties en eucharistische gebeden (wel eenentwintig!) om uit te kiezen en de gebeden uit de ordo (Eer aan God, Geloofsbelijdenis, Heilig, Onze Vader, Lam Gods) kan je in het Latijn zetten.

Nieuwe Nederlandse vertaling

Intussen wordt er naar verluidt nog hard gewerkt aan een nieuwe Nederlandse vertaling van het Romeins missaal. Als die er komt, moet heel de app herwerkt worden en—wie weet—krijgen we dan ook weer gedrukte uitgaven van het missaal. Van die nieuwe vertaling pik je niet veel nieuws op. In 2016 kregen we een nieuwe versie van het Onze Vader en in 2014 verscheen er een Klein Missaal voor de Nederlandse Kerkprovincie.

Het laatste wat ik ervan vernam, was eerder dit jaar de aanstelling van een nieuwe algemeen secretaris voor de ICL (interdiocesane commissie voor liturgie). Die draagt blijkbaar een belangrijke verantwoordelijkheid bij de nieuwe vertalingen en laat in een interview optekenen dat hij “het ‘Romeinse’ origineel zo acceptabel mogelijk [wil] maken door de wijze van vertalen en het toevoegen van teksten van eigen bodem”. Het uitgangspunt dat het Romeinse missaal weinig acceptabel is en de creatieve vrijgeleide van paus Franciscus' motu proprio Magnum Principium (2017), maakt dat ik het eigenlijk niet zo erg vind dat die vertaling zo lang op zich laat wachten.

Publieke referentiebasis

Ik kan moeilijk beklemtonen hoe verheugd ik ondertussen ben dat de huidige vertaling nu digitaal beschikbaar is. Op mijn blog heb ik de nood herhaaldelijk aangekaart. Eerder dan een direct praktisch nut, zie ik het belang in de publieke toegankelijkheid van de liturgische teksten die in elke mis zouden moeten gebruikt worden. Ik spreek in voorwaardelijke wijs, want teveel priesters slagen er nog steeds in om een ganse mis te celebreren zonder één enkele volledige zin uit het missaal te gebruiken en geraken daarmee weg omdat het voor een gelovige helemaal niet eenvoudig is om uit te vissen wat dan wél de ge-eigende misteksten zijn. Velen beseffen wellicht niet eens dat er ge-eigende teksten bestaan en menen dat elke pastoor verondersteld wordt zijn eigen ding te doen. Nu heeft iedereen een vrij toegankelijke referentiebasis om op terug te vallen, en hopelijk zullen velen dat ook daadwerkelijk doen.

Boek is beter

Ik ga de app zelf niet veel gebruiken, want ik gebruik al jaren een gedrukt volksmissaal: het Romeins missaal voor zondagen en feestdagen van de Vereniging voor Latijnse Liturgie. Het is nog steeds te verkrijgen. Misschien krijg je met de app wel de smaak te pakken om beter deel te nemen aan de liturgie, maar voor intensief gebruik in de mis, lijkt een boek me toch nog steeds geschikter dan een mobieltje.

Suggesties

Enkele opmerkingen, vragen en suggesties die bij me opkwamen:

  • openingsriten: mijn papieren missaal voorziet nog in twee alternatieve boeteritussen, waarom zouden die niet in de app zitten?
  • docx export: veel kerken gebruiken tegenwoordig digitale schermen om teksten te projecteren, hiervoor zou een pptx (powerpoint) export nuttig zijn, of beter nog, een instelling die de websitelayout en -navigatie zo aanpast dat je ze rechtstreeks op een beamer kan zetten
  • gebedshoudingen: aanwijzingen voor de gebedshoudingen of andere gebaren zijn niet overgenomen, je blijft dus toegewezen op mijn Praktische gids bij gebedshoudingen in de liturgie ;)

Verwante onderwerpen...