Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Joepie, er wordt aan de liturgie gesleuteld!

 Apr 25, 2016    4 min read
blog

Het is officieel: vanaf de eerste zondag van de Advent wordt de tekst van het Onze Vader die we in de mis bidden, gewijzigd. Geen groot nieuws, want we wisten dat al sinds midden 2014, wanneer de nieuwe vertaling voor het eerst is gepubliceerd.

Over de vertaling op zich ben ik niet erg opgewonden. Ik ga alleen bij het bidden in het achterhoofd moeten houden dat niet elke beproeving een bekoring is, maar dat zal wel snel wennen.

Dat we in Vlaanderen nu hetzelfde Onze Vader zullen bidden als onze taalgenoten uit de noordelijke provincies, maakt me wel wat warmer. Eenheid in gebed hoeft niet enkel in de geest te bestaan.

Mijn eerste wijziging

Maar waar ik echt reikhalzend naar uitkijk, is het effect dat de nieuwe vertalingen kan hebben op de liturgische praktijk. Het nieuwe Onze Vader met Advent is slechts een voorproefje voor een algemene herziening van de Nederlandse vertaling van het missaal. Voor mij is het de eerste liturgische wijziging die ik in mijn leven meemaak. Tegen het einde van de jaren ‘70 zat ik nog op de kleuterklas en was de hele hervorming van de mis stilaan geconsolideerd. Op papier althans, want het voorafgaande decennium moet, naar ik hier en daar lees, een gouden tijd zijn geweest voor liturgische vrijbuiters, die op vele plaatsen tot op de dag van vandaag hun sporen nalaten. Het Lemma ‘Missaal’ op Wikipedia beschrijft heel treffend hoe het missaal in tal van kerken door alternatieve teksten is verdrongen, of beter: gewoon nooit is ingevoerd.

In praktijk is het dus niet “de eerste liturgische wijziging” die ik meemaak. Ik ben al in kerken (ook mijn eigen parochiekerk) terechtgekomen om er heel grondige ‘liturgische wijzigingen’ mee te maken. In het begin weet je niet beter en besef je niet dat er iets mis is. Stilaan begint het te dagen dat een en ander scheefgetrokken is. Finaal tracht je je ergernis te kanaliseren door je mentaal af te stemmen op het wezenlijke van de eucharistieviering, dat zich wel degelijk voltrekt, en van het aberrante gebeuren abstractie te maken. Effectief, maar soms frustrerend.

Hernieuwde standaardisering

Het is dus stilaan tijd om uit te kijken naar het momentum dat het nieuwe missaal kan teweegbrengen. Als men die publicatie communicatietechnisch verstandig aanpakt, kan er een hernieuwde standaardisering uit voortvloeien. Niet alleen de clerus is daarvoor de doelgroep, maar ook de gelovigen hebben baat bij een heropvoeding, als ze na al die jaren moeite hebben de losbladige dankgebeden in te ruilen voor een katholiek (= universeel) gebed. De boodschap bij de publicatie moet positief zijn en wervend. Er moet een oproep van uitgaan om engagement en verantwoordelijkheid te nemen, en die oproep moet klinken tot de beheerders van de goddelijke eredienst: de priesters en biddende gelovigen in onze wekelijkse zondagsmis. En het zijn de Nederlandse en Vlaamse bisschoppen die samen die boodschap moeten uitdragen en verspreiden. Want zeg nu zelf, als een bisschop nog geen missaal aan de man zou kunnen brengen, waar zijn we dan mee bezig?

Communicatieve ramp op til?

Maar ik zie het zo gebeuren: de communicatie zal zich ertoe beperken de nieuwe versie van het altaarmissaal en het volkmissaal (zo dat laatste er al komt?) in de boekhandel aan te bieden en er een louwe persmededeling aan te wijden. Zou er een bisdom-overschrijdend strategisch plan in de maak zijn hoe het nieuwe missaal zo snel mogelijk de losbladige bundeltjes kan vervangen? Nee, daarvoor zijn we te voorzichtig, omdat er anders op lange tenen wordt getrapt. Nu ja, veel erger dan de kleffe websites die elders (VS, Engeland) aan nieuwe missaalvertalingen gewijd zijn, kan het haast niet…

Als ik dat zou organiseren, heb ik wel enkele ideeën, hoor! Om te beginnen zou het hele nieuwe missaal in een parallelle Latijn-Nederlandse uitgave op internet verschijnen en als app beschikbaar komen, geschikt voor dagelijks gebruik, maar ook voorzien van de nodige achtergrondinformatie. In veel kerken worden tegenwoordig beamers gebruikt om teksten te projecteren, dus ik zou zeker ook zorgen dat de belangrijkste gebeden en toonzettingen meteen in een stijlvolle powerpoint verwerkt worden. Promotiefilmpjes illustreren de kracht van een correcte liturgie. Voor de catecheselessen zou ik zorgen dat er handige missaaltjes zijn die je zelf thuis kan afdrukken en tot een boekje verwerken. In Kerk & Leven zou ik er een hele artikelenreeks aan laten wijden en afsluiten met een prijsvraag, met als prijs: een volksmissaal met goud op snee. Op de vieringenzoeker van Kerknet (als die er tegen dan is) zou ik oproepen dat parochies zichzelf een keurmerk verlenen en zich bekend maken als gebruikers van het nieuwe missaal. Ik zou een campagne opzetten om te vragen dat gelovigen tijdens de Advent een filmpje maken van het Onze Vader als het wordt gebeden in de mis, en dat op Google Maps opladen bij het kerkgebouw… ik zou…

Nu ja, er zijn al gebedskaartjes met het nieuwe Onze Vader. Daar kunnen we het voorlopig wel mee doen…

Verwante onderwerpen...