Volmaakt Leven

⊕

Om eens wat meer te horen over het geloof dan wat in mijn RSS-lezer verschijnt aan hermeneutiek van pauselijke in-ter-views, heb ik me ingeschreven op de cursus Christelijke Literatuur van het CCV-Antwerpen (vroeger: Theologicum). Gisteren bespraken we de middeleeuwse scholasticus Bonaventura, meerbepaald zijn werk Volmaakt Leven (De perfectione vitae ad sorores), bedoeld als inspiratie voor de geestelijke ontwikkeling van de zusters in een nieuw opgerichte kloosterorde.

Over Bonaventura schrijft Jan van den Eijnden in de inleiding tot de nieuwe vertaling van dit werk: “Het werk van de antieke filosoof Aristoteles was in een Latijnse vertaling na vele eeuwen van vergetelheid weer bekend geworden. Zijn alomvattende visie over de wereld, de mens, het zijn en het handelen vroeg om een christelijke reactie. Bonaventura behoort tot de theologen die nauwgezet onderzochten hoe de nieuw ontdekte filosofie zich liet verenigen met het christelijk geloof." Bonaventura geeft antwoord op de vraag hoe wetenschap en religie te verzoenen… klinkt bekend in de oren, niet? En dat voor een middeleeuwer.

De middeleeuwen worden nog altijd bekeken met minachting. In Tertio schreef baron Stouthuysen in een tribune zijn ideeen neer over de veranderende rol van het priesterschap, waarbij hij een beeld schetst van een verouderd priesterschap, dat in de middeleeuwen ontstond en sindsdien onveranderlijk de kerk gedomineerd heeft: “Er kwam een dominante sociale stand, de clerus, die op grond van vermeende hogere ‘zedelijke volmaaktheid’ – de eeuwige geloften van maagdelijkheid, soberheid en gehoorzaamheid – principieel superieur was aan de lekenstand. De clerus als exclusieve verlener van de genademiddelen vertegenwoordigde hier op aarde het hemelrijk."

Het pad van zonde en de terugkeer tot God - het ‘volmaakte leven’

Die ‘zedelijke volmaaktheid’ heeft mijn aandacht getrokken. De baron zet het tussen aanhalingstekens, dus ik denk dat hij zelf ook wel beseft dat het niet echt een goed kenmerk is van priesterschap (of construeert hij gewoon zelf het beeld, om het vervolgens te kunnen afbreken?). Bonaventura had in elk geval een heel andere visie op het ‘volmaakt leven’ van geestelijken, en die leefde in de middeleeuwen, dus die zal het wel beter weten dan de baron.

Een ‘volmaakt’ geestelijk leven is minder een zedelijke of morele kwaliteit, dan een filosofische ingesteldheid. Bonaventura’s visie op het ‘volmaakte leven’ kan voorgesteld worden als een pad dat vertrekt bij God (de schepping), zich verwijdert van God (de zonde), een terugkerende beweging maakt (de genade) en tenslotte terugkeert tot God (de finaliteit van het geestelijk leven). ‘Leven’ is een dynamisch gegeven en heeft altijd een zekere richting. Het volmaakt leven bereik je als je de juiste finaliteit in het leven voor ogen houdt, zijnde God. De bijzondere levensstijl die geestelijken aanhouden (armoede, kuisheid, zwijgzaamheid,…), is op zich geen kenmerk van volmaaktheid of superioriteit. De levensstijl is het hulpmiddel om de juiste finaliteit in het leven voor ogen te houden.

En wat nu die verzoening tussen geloof en rede betreft: die ‘duistere’ middeleeuwers zagen de probleemstelling niet minder helder dan wij, ook al menen wij dankzij recente wetenschappelijke ontwikkelingen mijlenver van hun denkwereld verwijderd te zijn. Ik ga hier gewoon een stukje uit de syllabus dumpen, het verwoordt zo helder en logisch hoe geloof en rede zich tot mekaar verhouden…

De Genade van de Heilige Geest - De werking van de genade in zaken van geloof

Verwante onderwerpen...

• De twijfel van de gelovige en de onderscheiding der geesten

  ⊕ De ziel Het is niet omdat ik al drie lessen heb gevolgd aan het Antwerpse CCV, dat ik verwaand moet zijn over mijn …

• Een deugddoende donderpreek

  Ik lees heel wat artikeltjes in Feedly, mijn nieuwe RSS-lezer sinds Google Reader begraven werd. Daarnaast passeert er …

• Kerkleer op losse schroeven

  ⊕ Een kort artikeltje met twee bedenkingen, misschien niet onderling ongerelateerd. De eerste bedenking vloeit voort uit …

• Tridentijns mosterdzaadje

  ⊕ Drie jaar na het motu proprio Traditionis Custodes gaan er nieuwe geruchten dat paus Franciscus opnieuw maatregelen wil …

• De laatste ketterij

  ⊕ Op vakantie in de Ardennen bezochten we boekendorp Redu en daar pikte ik een merkwaardig boek op dat bijna honderd jaar …