Barmhartigheid per opbod

⊕

“Ik zou zijn hand vasthouden”, liet aartsbisschop Paglia noteren in respons op een instructie van de Zwitserse bisschoppen, die zegt dat een priester of pastoraal werker niet aanwezig mag zijn bij een stervende op het ogenblik dat euthanasie wordt gepleegd.   

Paglia bevestigt in woorden de leer, die euthanasie afwijst. In zijn daden wil hij die afwijzing niet bevestigen. Heel begrijpelijk dat hij zo redeneert: de paus promoot deze pastorale aanpak voortdurend. In concrete situaties haalt barmhartigheid het van de rigiditeit van de kerkelijke leer.

Ik begrijp en waardeer die redenering best, maar ik vind het altijd zo jammer als hooggeplaatste prelaten zich geroepen voelen om mekaar in pastorale barmhartigheid de loef af te steken en dat ten koste van de ondubbelzinnigheid van de leer. 

Als een Zwitsers priester geconfronteerd wordt met een euthanasiegeval en hij besluit, op basis van zijn eigen onderscheidingsvermogen en in alle discretie, dat het goed zou zijn om toch de euthanasie mee te maken, dan zou hij dat best in eer en geweten aan zijn bisschop melden en dan denk ik niet dat hij daarvoor gestraft zal worden. Hij moet natuurlijk zorgen dat zijn daad van barmhartigheid geen aanstoot geeft in zijn gemeenschap, want dan veroorzaakt hij een schandaal en daartegen waarschuwt Jezus ons in de meest krasse bewoordingen.

De uitspraak van mgr. Paglia gaat volledig voorbij aan deze raad. Zijn reactie is een slag in het gezicht van elke priester die met voorzichtigheid tracht de leer hoog te houden en waar nodig en mogelijk de barmhartigheid van persoonlijke nabijheid te schenken indien alle kansen om de leer toe te passen zijn uitgeput.

Bovendien mag gerust gezegd worden dat mgr. Paglia op die manier a priori een schandaal veroorzaakt in de ganse wereldkerk, want zijn uitspraak zet gelovigen aan tot twijfel over de waarde van de kerkelijke leer omtrent euthanasie.

De gratuite verklaring waarin hij zichzelf roemt om zijn —hypothetische— grenzenloze barmhartigheid, is bezwaarlijk een voorbeeld van nederigheid of van voorzichtigheid te noemen. Het opbod devalueert de waarde van échte barmhartigheid.

Deze vorm van zelfoverschatting zien we in de Kerk in zowat elke ethische discussie. Men loopt zich te hoop met pastorale benaderingen van zowat elk maatschappelijk verschijnsel dat de kerkelijke leer als problematisch beschouwt. In één beweging wordt eenieder die de leer wil begrijpen en toepassen, zonder pardon een gebrek aan barmhartigheid verweten en ei zo na de Kerk uitgekeken. In de hoofden hebben de —ingebeelde— barmhartig geamendeerde leerstellingen reeds kracht van wet.

Deze barmhartigheid heeft leerstellige ambities! Eens ze zelf tot wet is geworden, zal ze echter even kil en rigide zijn als elke andere leer…

Wat we missen, is ruimte voor het onvolmaakte. Zo noemde Rik Torfs dat, toen hij nog rector van de K.U. Leuven was. Ik noem het een noodzakelijk spanningsveld tussen de leer en de barmhartigheid.

Torfs had het niet zozeer over de Kerk, maar daar lag ongetwijfeld zijn inspiratiebron. In de brede samenleving zijn dezelfde mechanismes werkzaam. Zijn openingsspeech gaat sterk in op het belang van de vrijheid van meningsuiting [die bij de confraters in Gent onlangs werd ‘geneutraliseerd’, nvdr] en het gevaar van het juridiseren van meningen. 

Vluchtigheid is wat onze vrijheid van meningsuiting ontbreekt. Geobsedeerd door volledige openheid, registreren we al onze uitlatingen. Elk van die uitlatingen wordt door anderen dan weer zonder onderscheid of context becommentarieerd, terwijl een meningsuiting soms ook bedoeld is om te ventileren en vervolgens te verdwijnen. Toen er nog geen sociale media waren, kon je aan je eigen meningen een gewicht meegeven. Dan schreef je gewichtige meningen neer in een lezersbrief, een opiniestuk of desnoods een boek. Wie een lezing hield, kon het zich gerust veroorloven even uit de bocht te gaan. Al de rest was voor de vrienden aan de toog en om ’s anderendaags te vergeten. Ook dat is barmhartigheid.

Toen kon je met een schimpscheut en een lach nog ontsnappen aan het opbod van valse barmhartigheid.

Lekker breed geformuleerd. “Altijd prijs, altijd gewonnen!”

Verwante onderwerpen...

• De kiezer zonder signaal

  ⊕ Het editoriaal van Tertio deze week ging over “het signaal van de kiezer”. Qua originaliteit beloofde dat al …

• Van orgaanklonen en christelijke emancipatie

  ⊕ Ik heb een boek gelezen, Never let me go, van Kazuo Ishiguro (nobelprijs literatuur 2017). Het gaat als volgt. In een …

• Open einde

  ⊕ Een groot lezer ben ik niet. Heel wat SF-romans passeren de revue op mijn gsm, maar aan echt literair werk kom ik zelden …

• Geloof-waardigheid

  ⊕ Een woord dat ik de laatste tijd vaak tegenkom wanneer het gaat over de crisis in de Kerk, is …

• Is lock-down christelijk?

  ⊕ Geconfronteerd met een ernstige besmettelijke ziekte maatregelen treffen om de impact te beperken, is redelijk. Het is …