Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Het nationalisme en Christus Koning: "En alle volkeren zullen vóór Hem worden vergaderd"

 Nov 1, 2019    3 min read
blog

Je kent wel die rede van Jezus, waar Hij een beeld schetst van het Laatste Oordeel, waarbij Hij als rechter de schapen van de bokken zal scheiden. Een krachtige lezing, dunkt me. Ik vroeg me laatst af wanneer die ook alweer in het lectionarium verschijnt en mijn eerste gok was Allerheiligen of Allerzielen. Niet zo. Ik ben er op missale.net naar op zoek gegaan, en het blijkt dat deze lezing voorkomt op twee liturgische dagen: de maandag van de eerste week van de Veertigdagentijd en het hoogfeest van Christus Koning. Op die vastenmaandag stond de lezing al van oudsher. Voor de liturgische hervormingen na het tweede Vaticaans Concilie, was dit echter de enige dag in het jaar waarop deze lezing te horen was. Het feest van Christus Koning viel toen nog op de laatste zondag van oktober en bevatte als evangelie de passage van het verhoor van Christus door Pilatus ("‘U bent dus toch koning?’ zei Pilatus. ‘Ja’, zei Jezus, ‘Ik ben koning‘"). 

Door de verplaatsing van het feest op de kalender naar de laatste zondag van het liturgische jaar, werd de eschatologische betekenis van Christus' koningsschap benadrukt, wat zich ook reflecteerde in een andere lezing [UPDATE: de eschatologische lezing treffen we enkel in de C-cylcus aan]. 

Paus Pius XI voerde het feest in in het jaar 1925 als antwoord op de secularisatie en het nationalisme van die tijd. Als je zijn encycliek Quas Primas erop naleest, is het meteen duidelijk hoe brandend actueel die nog is. Secularisatie en nationalisme staan ook vandaag in het centrum van vele debatten. De eschatologische betekenisverschuiving doet daarom geen recht aan de geestelijke inhoud van het feest, want voor paus Pius XI was Christus' koningsschap niet iets dat zich slechts bij het einde der tijden zou manifesteren. Zeker, zijn koningsschap is overdrachtelijk te verstaan en in geestelijke zin (het tijdperk van de wereldse macht van de Kerk was definitief ten einde gelopen), maar tegelijk vraagt het gehoorzaamheid van “alle schepselen” en meerbepaald ook alle politieke gezagsdragers, en wel vandaag! 

Over enkele weken is het weer Christus Koning. Het zou goed zijn als onze Kerk dat koningsschap van Christus nog eens in onze harten aanwakkert. Vandaag krijgen we, ook in de kerk, vaak te horen hoe erg het wel niet is dat sommige nationalistische gezagsdragers zich sterk maken de katholieke wortels van onze samenleving te willen verdedigen. Paus Pius XI schrijft: “Willen dus de staatshoofden hun eigen gezag onaangetast handhaven en de welvaart van hun land bevorderen en vergroten, dan moeten zij niet weigeren zowel voor hun eigen persoon als in hun volk openlijk eerbiedige gehoorzaamheid te betonen aan Christus' gezag.” Toch goed gedaan dan, van die nationalisten? Naar mijn gevoel was Pius XI vooral afkerig van nationalisme, wanneer het de weg bereidde voor verregaande secularisatie of andere ideologieen die het allesoverstijgende gezag van Christus weigeren te erkennen. Dat was in de jaren ‘20 zeker het geval, maar ook vandaag zien we nationalisten die liever met de “waarden van de Verlichting” leuren dan de christelijke waarden te verdedigen, en daar gaat het om! In 1925 even goed als in 2019.

Weer veel ruimte voor gebed en onderscheiding dus, op dit hoogfeest van het anti-modernisme.

Verwante onderwerpen...