Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Misbruikslachtoffers begeleiden of kerken sluiten, wat zou je als bisschop het liefst doen?

 Feb 27, 2024    4 min read
blog

Misbruikslachtoffers begeleiden en kerken sluiten, dat zijn de twee kerntaken van een begin-eenentwintigste-eeuwse bisschop van de katholieke kerk in West-Europa. Over misbruik ga ik het niet hebben, daar wordt al genoeg over gesproken. Over kerksluitingen dan maar… dat gebeurt meer in stilte.

Vlamingen zijn niet mondig genoeg om synodaal te zijn. Dat weten hun bisschoppen goed genoeg. Daarom schrijven die een “moedige ontwerpnota” met hun eigen (weinig originele) ideetjes voor de synode, want de Vlaamse katholieken gaan zelf met niks op de proppen komen en ze zullen de idée-fixes van hun bisschoppen ook niet tegenspreken. Even kwansuis worden kerken gesloten. De Antwerpse kerkraden waren op 16 januari jl. uitgenodigd op een informatieavond waar schepen Tom Meeuws (voor zijn ontslag dus) en mgr. Johan Bonny het nieuwe kerkenplan voorstelden.

Het vorige Antwerpse kerkenplan dateerde van 2016. Er werd toen heel wat ruchtbaarheid aan gegeven en een kleurrijke brochure gepubliceerd. Vijf pilootprojecten werden voorgesteld met kerken die een herbestemming zouden krijgen. Om diverse redenen is van die projecten acht jaar later nog niet veel terechtgekomen.

Het nieuwe kerkenplan van 2024 heeft minder om het lijf en bestaat uit 4 A4tjes met een lijst van alle 64 Antwerpse parochiekerken waarop de bestemming van elke kerk wordt weergegeven door een lettercode A, B of C:

  • Categorie A-kerk : een kerk die op de langere termijn als parochiekerk zal behouden blijven.
  • Categorie B-kerk: een kerk die op korte termijn (binnen de 5 jaar) een neven- of herbestemming zal krijgen.
  • Categorie C-kerk: een kerk waarvoor valorisatee neven- of herbestemming op de langere termijn (10 tot 15 jaar) wordt bekeken.

De 19 kerken die een B-score kregen moeten dus binnen dit en vijf jaar herbestemd zijn, dat wil zeggen: niet langer ten dienste van de katholieke eredienst staan (in sommige gevallen kan een kleine kapelfunctie behouden worden). Die B-kerken werden op de vergadering met de bisschop en de schepen opgesomd, maar de exacte lijst met de A- en C-scores kreeg niemand die avond te zien. Je zou denken dat er over zo’n ingrijpende beslissingen een beetje debat of consternatie is, maar de kerkraadsleden bleven er kalm onder en de boodschap van de bisschop dat het niet de bedoeling was om hierover nog enige vorm van debat aan te gaan, zeker niet politiek, bleek overbodig. De politiek ligt hier helemaal niet wakker van, blijkens een korte zoektocht op het raadpleegplatform van de stad Antwerpen, waar op een commissievergadering in september 2023 (laatste tussenkomst) een gemeenteraadslid, Franky Loveniers, zich afvraagt of er na een jaar of zeven sinds het vorige kerkenplan eigenlijk nog iets is gebeurd, want zo lang had hij daar niks over vernomen (!?). Op de gemeenteraad van 26 februari jl. (GR 27) wordt het nieuwe plan zonder enige toelichting of opmerking goedgekeurd, met tegenstem van Groen en PVDA. Een formaliteit.

Een politieke pluim voor schepen Meeuws die zonder enige rimpeling in het water te veroorzaken en met onvoorwaardelijke samenwerking van het bisdom 1/3de van de katholieke kerken aan die eredienst kan onttrekken en nog 1/3de op de wachtlijst kan zetten om binnen 10 jaar te herevalueren! Je moet het maar doen.

Wat de kerkraadsleden op die bijeenkomst ook vernamen, was de bestemming van al die kerken. De pilooprojecten van 2016 behelsden ambitieuze niet-religieuze herbestemmingen, maar om financiele of organisatorische redenen is daar niet veel van terechtgekomen. De bisschop, die in een vroeger leven nog eucumenespecialist was, is echter niet bij de pakken blijven zitten, en heeft minstens vijf kerken, die achter de schermen al op de B-lijst stonden, overgedragen aan orthodoxe gemeenschappen, één voor elke nationaliteit. Daar mag hij zich op roemen, want zo blijft in die kerken toch de drie-ene God aanbeden worden! Voor de overige B-kerken moet er nog een bestemming worden gezocht en de bisschop zei daarvoor nu op zoek te zullen gaan naar gemeenschappen uit het protestantisme, die in het multiculturele Antwerpen ook best talrijk zijn, waarbij hij wil waarborgen dat het om gemeenschappen gaat die niet op zichzelf bestaan maar internationaal vertegenwoordigd zijn.

Tegen 2029 moeten nog zo’n tiental kerken een herbestemming krijgen en vanaf 2034 komen er daar van de 20 C-kerken ongetwijfeld nog een pak bij. De orthodoxe gemeenschappen zijn intussen allemaal bediend en zoveel protestantse strekkingen zijn er nu ook weer niet, dus benieuwd hoe die klus zal geklaard worden.

Er werd op die avond door de bisschop en de schepen heel open gesproken en er waren achteraf ook redelijk wat vragen, maar er is één woord dat de gehele avond niet gevallen is: islam. Hoe lang zullen we in onze stad nog het geluk hebben bestuurd te worden door schepenen die, ondanks dat ze socialist en atheist zijn, er niet op schijnen aan te dringen dat overtollige kerken moskeeen worden?

De volgende editie van het kerkenplan volgt nu logischerwijze omstreeks het jaar 2034, als de C-kerken hun evaludatie krijgen. Maar misschien is tegen dan een kerkenplan helemaal niet meer aan de orde…

Op het bijgaande kaartje kan je zien welke kerken in de A-lijst staan (“katholiek”, groen), welke in de C-lijst (“katholiek 10 jr”, oranje) en welke in de B-lijst (zwart).

Verwante onderwerpen...